Çocuklarımızı Siber Zorbalıktan Sakınabiliriz

Teknolojinin son yirmi yıldaki hızlı gelişimi ve akıllı telefonların muazzam popülaritesiyle birlikte sosyal ağlar, günlük hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline geldi. İletişim ve eğlence amacıyla kullandığımız, anlık mesajlaşma imkanı bulduğumuz pek çok uygulama, ilk olarak Avrupa’da karşımıza çıkan ve sonrasında hızla tüm dünyaya yayılan siber zorbalık kavramıyla da tanışmamıza vesile oldu.

Siber zorbalık, teknolojiyi başka birini taciz etmek, tehdit etmek, utandırmak veya hedeflemek için kullanmaktır. Halka açık bir şekilde özel mesajların, resimlerin veya mağdurla ilgili diğer bilgilerin internette paylaşımı, birinin sosyal medya profiline giriş yaparak hesap sahibi adına içerik gönderimi gibi yollarla kendini gösteren modern zorbalığın yeni yüzü, sokakta veya okulda meydana gelen geleneksel zorbalıktan farklı olarak mağdur, olumsuz sosyal durumdan uzaklaştırıldığında dahi kesintisiz biçimde devam edebilir. Zorba, kurbanlarına ve dünyanın geri kalanına 7/24 erişime sahiptir.

Çevrimiçi içerik paylaşımlarının tamamen silinmesi mümkün olmadığından siber zorbalık, mağdurun itibarına kalıcı olarak zarar verebilir. İçerik orijinal siteden kaldırılmış veya silinmiş olsa dahi sonradan mağdurun erişemediği veya göremediği başka bir yerde yayınlanmış bulunabilir. Bu durum mağdurun, ilişkilerini ve gelecekteki istihdamını olumsuz yönde etkileme tehlikesi taşır.

Gerekli önlemler alınmadığı takdirde siber taciz, fiziksel güvenliğini tehdit etmek amacıyla şahsen tacize veya takip etmeye varıncaya dek artan bir ivme kazanabilir.

Suskunluğun Nedenleri Var

Karşılaştıkları olumsuzluk karşısında çocuklarının başlarına gelenleri kendileriyle paylaşmıyor olması, aileler için kuşkusuz oldukça rahatsız edici bir durum. Ancak sanal zorbalık söz konusu olduğunda, bu suskunluğu kişisel algılamadan önce duruma çocukların gözünden bakabilmek gerekiyor.

Bu tatsız deneyim hakkında konuşmak istemeyen çocukların bir kısmı siber zorbalığın ne olduğunu bilmiyor veya meseleyi kendi yöntemleriyle çözebileceklerini varsayıyor. Karşı tarafla yaptıkları yazılı ve görsel paylaşımları sebebiyle utanç hissetmeleri, içinde oldukları durumu bir başkasıyla paylaştıkları takdirde zorbanın misilleme yapacağı düşüncesi veya sahip oldukları çevrimiçi ayrıcalıklarının ellerinden alınacağı endişesi çocukların sessizliğe bürünmelerine neden oluyor.

Siber Zorbalığın Potansiyel Etkileri Gözlemlenebilir

Çocuğunuzun davranış ve tutumlarındaki değişiklikler, okulda veya çevrimiçi olarak zorbalıkla karşılaştıklarının bir işareti olabilir.

Artan farkındalık atmosferini genişletmenin, siber zorbaları tespit etme ve engelleme noktasındaki en güçlü silahımız olduğu düşüncesiyle zorbalığa uğrayan çocuklarda en çok karşılaşılan belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz:

• İnterneti veya telefonu kullanırken ve sonrasında üzgün, endişeli görünmesi veya kızgın bir tavır sergilemesi.
• Bir başkası yaklaştığında cihazını telaşlı bir biçimde kapatmaya veya ekranı gizlemeye çalışması
• Daha önce kullanırken keyif aldığını bildiğiniz cihazlarından tamamen veya büyük ölçüde uzak durması
• Normalden çok daha fazla mesaj veya e-posta almaya başlaması
• Mesaj veya e-posta alırken ürkek olması
• Baş mide vb. ağrılarında artış olurken yemek yeme ve uyku düzeninde belirgin değişikler olması
• Sosyalleşmekten kaçması

Tek başına bu semptomlardan biri endişe duymanıza neden olmayabileceği gibi çocuğunuzun sürekli olarak bu davranışları sergilediğini fark etmeniz, hayatında ters giden bir şeyler olduğunun işaretçisi olabilir.

 Bir Siber Zorbalıkla Nasıl Başa Çıkılır?

Elbette ki siber zorbalıktan korunmak için sizin ve çocuklarınızın yapabileceği çok şey var. İşte onlarla paylaşabileceğiniz bazı ipuçları.

• Online dünyaya adım atmadan önce çocuğunuza fiziksel adresler ve telefon numaralarını da içeren çevrimiçi mahremiyetini koruması ve sanal mecralarda da tıpkı gerçek hayatta olduğu gibi etik kurallara uygun hareket etmesi ve yabancılarla konuşmaması gerektiğini anlatın. Bu çizgilere dikkat etmediği takdirde ne gibi sıkıntılarla karşılaşabileceğini anladığından emin olun.
• Çocuğunuzla siber zorbalık hakkında konuşurken sakin kalarak anlayışlı davranın. Suçlayıcı bir üsluptan kaçının. Ne kadar değerli olduğunu ve çözüm için yalnız olmadığını bilmesine yardımcı olun.
• Sosyal medyada gizlilik seviyenizi arttırın. Kullanıcıların çoğu, kişisel gizlilik kontrollerini ayarlama zahmetine girmez. Neredeyse tüm sosyal siteler varsayılan olarak bulunan ayarlar sebebiyle herkese açık yayınlar gösterdiğinden, bu durum kötü niyetli kişiler için açık bir davet niteliğindedir.
• Çocuğunuzun siber zorbalığa uğradığını keşfettiğinizde geçmişte kendi başınıza gelen zorbalık deneyimlerinden bahsetmeniz, kendisini yalnız hissetmemesine yardımcı olabilir.
• Yeni bir gönderi olup olmadığını merak eden çocuklar sıklıkla zorbalığa uğradıkları online mecraları kontrol etme eğilimde olabilirler. Bilgisayarı evin içinde aile bireylerinin tümüne açık bir yerde tutun.
• Kendisini rahatsız eden birinin telefon numarasını ve sosyal medya hesaplarını engellemesi gerektiğini söyleyin. Özellikle çocuğunuzun kedisine yollanan içerikleri görmezden gelmekte zorlanması halinde işe yarayan bir seçenektir.
• Çocuğunuzu kendisine ulaşan mesaj veya e-postalara cevap vermemeye teşvik edin. Cevap vermenin sadece zorbaların çabalarını yoğunlaştıracağının altını çizin.
• Tacizlerin devam etmesi durumunda, telefon numarası ve e- posta adresi gibi iletişim bilgilerini her zaman değiştirebileceğinizi söyleyin. 
• Çocuğunuzdan çevrimiçi olarak zorbadan gelen tüm mesajları, yorumları veya diğer suiistimalleri belgelemesini isteyin. Ona nasıl ekran görüntüsü alacaklarını öğretin ve gelen mesajları silmemesini isteyin. Herhangi bir yetkiliyle iletişime geçmeniz gerekirse, zorbalığa dair kanıtın bulunması işinize yaracaktır.
• Sosyal medya sitelerindeki "arkadaş ekle" veya "takip et" seçenekleri aktivitelerini denetlemenize yardımcı olur. Çocuğunuzla gerçek kimliğinizi saklamadan sosyal platform sitelerinde arkadaş olun. Bu noktada çocuğunuzun profiline yorum yazarak veya göndererek bu ayrıcalığı kötüye kullanmamaya özen gösterin.
• Gerçek bir arkadaşla sanal arkadaş arasındaki farkı öğrenmelerine yardımcı olun. İnternetten edindiği arkadaşlarla gerçek hayatta görüşmemesi gerektiği noktasında sınırınızı çekin.